06
december
2018
|
15:51
Europe/Amsterdam

Mercedes-Benz FutureInsight - ‘Human first’: empathie als anker in de digitale transformatie

Hoe ziet een toekomst waarin het plezierig leven is eruit? Hoe kunnen individualiteit en digitale transformatie samengaan? Hoe kan er een gevoel van vertrouwen worden gecreëerd tussen mens en machine? Tijdens de ‘FutureInsight’-debatten van Mercedes-Benz staan dergelijke vragen centraal. In deze debatten discussiëren experts van Mercedes-Benz over uiteenlopende mobiliteitsthema’s met wetenschappers, kunstenaars, mediavertegenwoordigers en specialisten uit tal van branches. Het doel is om inspiratie en stof tot nadenken te geven, wat van pas kan komen bij hun eigen toekomstige mobiliteitsactiviteiten.

Voor veel mensen roept het thema ‘digitale transformatie’ een vaag gevoel op dat het midden houdt tussen fascinatie en onzekerheid. Fascinatie omdat digitale technologie complexe activiteiten drastisch kan vereenvoudigen, tot verbazingwekkende oplossingen kan leiden en unieke kansen kan bieden. Maar ook onzekerheid, omdat toekomstvisies over volledige automatisering weinig ruimte lijken te laten aan menselijke individualiteit en ons eigen handelen.

“Bij Mercedes-Benz zijn we ervan overtuigd dat de digitale transformatie alleen op succesvolle wijze vorm kan krijgen als deze diep verankerd is in onze maatschappij. De mens en de toegang tot data moeten het middelpunt vormen bij de digitale transformatie”, aldus Jashmin Eichler, Hoofd Research Future Technologies bij Daimler AG. “Daarom werken we bij de digitalisering ook aan oplossingen die de vrijheid, de beslissingsbevoegdheid en de individualiteit van mensen centraal stelt. We willen een balans vinden tussen mens en techniek. De aanpak die we hierbij hanteren luidt ‘Human first’.”

Omdat er diverse zaken spelen bij digitale transformatie, kiest Mercedes-Benz voor een benadering op basis van ‘open innovatie’. Belanghebbenden uit alle takken van sport – het bedrijfsleven, onderzoek, de kunst, industrie en biologie – komen bijeen voor gezamenlijke onderzoeksprojecten. Bij deze projecten wordt de toekomst van mobiliteit vanuit nieuwe perspectieven bekeken en er worden buitengewone oplossingen voor problemen bedacht. Mercedes-Benz presenteerde enkele van deze samenwerkingsprojecten tijdens FutureInsight in Berlijn.

Een toekomst met autonoom rijdende auto’s

Hoe creëren we een gevoel van vertrouwen tussen mens en machine? Autonoom rijden is een integraal deel van onze toekomst. Met betrekking tot dit thema beschouwt Mercedes-Benz empathie en vertrouwen als centrale factoren voor het succes en de acceptatie van de transformatie. Het concept van ‘geïnformeerd vertrouwen’ is hierbij erg belangrijk. “Mensen moeten snel en betrouwbaar kunnen inschatten wat een autonoom rijdende auto gaat doen. De auto moet daarom informatie verschaffen over zijn intenties op een manier die mensen onmiddellijk en intuïtief begrijpen”, aldus Alexander Mankowsky, futuroloog bij Daimler. Op basis van deze informatie moet de mens in staat zijn om te bepalen hoe hij zelf moet handelen en op de situatie moet reageren. Naast andere innovaties introduceerde Mercedes-Benz tijdens FutureInsight voor dit doel concepten voor een ‘samenwerkende auto’. Projecten met externe belanghebbenden lieten andere mogelijkheden zien met betrekking tot de wijze waarop toekomstige autonoom rijdende auto’s kunnen communiceren en samenwerken met hun omgeving.

De samenwerkende auto – intuïtief weten wat de auto van plan is

De samenwerkende auto, gebaseerd op een S-Klasse, is voorzien van 360°-lichtsignalisatie. Turquoise lichtstrips in de voorruit, de grille, de koplampen, de buitenspiegels en de onderrand van de ruiten attenderen voetgangers en andere verkeersdeelnemers op het feit dat de auto in de autonome modus rijdt. Lichten op het dak verschaffen informatie over de volgende handelingen die de auto gaat uitvoeren. Als deze langzaam knipperen, betekent dit dat de auto afremt. Continu brandend licht geeft aan dat de auto in de autonome rijmodus staat, of hij nu rijdt of stilstaat. De lichten op het dak volgen ook de bewegingen van mensen naast en vóór de auto om hen te laten weten dat ze zijn opgemerkt. Op deze wijze bootst de samenwerkende auto het natuurlijke oogcontact na dat normaliter zou plaatsvinden tussen de bestuurder en voetgangers. Snel knipperende lichten geven aan dat de auto op het punt staat om weg te rijden.

De samenwerkende S-Klasse informeert zijn omgeving ook als hij op het punt staat om te gaan rijden, terwijl hij dan nog stilstaat. De lichtstrips rond de auto produceren een overeenkomend lichtsignaal. De buitenspiegels klappen uit en de achterzijde van de auto komt omhoog, gevolgd door het front. Deze bewegingen lijken op een levend wezen dat wakker wordt en zich uitrekt. Mensen begrijpen deze boodschap op intuïtieve wijze.

Volgens onderzoek willen voetgangers 360°-communicatie

Een 360°-lichtsignalisatie is met name belangrijk om voetgangers te informeren. Dit is de bevinding die naar voren is gekomen na diverse lichtstudies die Mercedes-Benz heeft uitgevoerd in zijn testcentrum in Sindelfingen alsmede in het recent in gebruik genomen testcentrum in Immendingen dat onder leiding staat van Stefanie Faas van de Innowerkstadt (innovatiewerkplaats) van Daimler AG. Bij het onderzoek is gekeken naar de wijze waarop voetgangers op verschillende soorten autonoom rijdende auto’s reageren in tal van verkeerssituaties. Het werd al snel duidelijk dat een goede lichtsignalisatie van groot belang is voor de acceptatie van autonoom rijdende auto’s en het veilige gevoel dat voetgangers daarbij hebben. Met name in situaties waarin zij voorheen interactie met de bestuurder hadden, is lichtsignalisatie belangrijk. Mensen zijn het bijvoorbeeld gewend om oogcontact met een bestuurder te zoeken als ze de weg willen oversteken. Als de lichtsignalisatie aangeeft dat een auto in de autonome rijmodus rijdt, kunnen voetgangers zich ook veilig voelen als ze géén oogcontact hebben met de inzittenden.

Het merendeel van de deelnemers gaf bij het onderzoek de voorkeur aan de kleur turquoise voor de lichtsignalisatie. Alle deelnemers gaven de voorkeur aan een 360°-weergave. Mercedes-Benz stelt de uitkomsten van het onderzoek op het gebied van autonoom rijden ook beschikbaar aan SAE International, een internationale organisatie die is gericht op geavanceerde mobiliteitstechnologie. Daarbij adviseert Mercedes-Benz de toepassing van de kleur turquoise, een kleur die tot op heden in de autobranche nog niet werd gebruikt voor 360°-lichtsignalisatie.

Toekomstvisies: de carrosserie als communicatiemiddel

Naast onderzoek en demonstraties van lichtsignalisatie op de samenwerkende auto, houdt Mercedes-Benz zich ook reeds bezig met visies voor de langere termijn, die gericht zijn op het creëren van ‘geïnformeerd vertrouwen’ tussen mens en machine. Geïnformeerd vertrouwen staat in contrast met blind vertrouwen en vereist een zekere kennis van het object. De gehele buitenkant van de auto wordt daarbij een communicatiemiddel voor 360°-communicatie. De conventionele carrosserie verandert in een ‘digitaal exterieur’.

Mercedes-Benz toonde al in 2015 een eerste stap in deze richting, met het studiemodel F 015. Dit model is onder meer voorzien van een digitale grille, die kan worden gebruikt als communicatiemiddel. Een jaar later borduurde de Vision Van, een elektrisch aangedreven bestelwagen met geïntegreerde drones voor pakketbezorging op de ‘laatste kilometer’, voort op dit thema. Dit model is voorzien van digitale led-grilles aan de voor- en achterzijde, die de auto kan gebruiken om bijvoorbeeld achteropkomend verkeer te waarschuwen met teksten als ‘auto stopt’. In 2018 zette de Vision URBANETIC, een mobiliteitsconcept voor on-demand efficiënte en duurzame mobiliteit, opnieuw een stap op dit vlak. Het concept bestaat uit een platform voor autonoom rijden met verwisselbare modules voor het vervoer van goederen en mensen, kan met zijn omgeving communiceren door middel van ‘digitaal schaduwen’ op de carrosserie. Zo kan de schaduw van een voetganger worden weergegeven als de 360°-sensoren van de auto iemand in de nabijheid van de auto waarnemen. Dankzij deze interactie kunnen voetgangers ervan uitgaan dat de auto ze heeft opgemerkt en rekening met ze houdt.

Voortbordurend op deze innovaties werkt Mercedes-Benz nu aan andere oplossingen die de inzittenden en voorbijgangers dezelfde informatie verschaffen over de waarnemingen van de auto en de wijze waarop deze hierop inspeelt. Daarnaast moeten de inzittenden van de auto in staat zijn om te zien wat de auto richting buitenstaanders communiceert. Dit zorgt voor een cocongevoel in de auto, zodat de auto als een veilige plek voelt voor de passagiers.

Groove - interactie via reactieve oppervlakken

Het project ‘Groove’ – een samenwerkingsverband tussen Mercedes-Benz en de designers van ontwerpbureau Studio 7.5 in Berlijn – verkent het communicatieve potentieel van reactieve oppervlakken. Ook wordt de focus gelegd op de samenwerking tussen mensen en autonoom rijdende auto’s. Ze hebben een beweegbaar, regelbaar membraan ontwikkeld dat de omgeving waarneemt en er op een vergelijkbare manier op reageert als een zeeanemoon. Het doel van het project: deze uitingsvormen gebruiken om de processen en intenties van een autonoom systeem te laten communiceren met zijn omgeving. Dit moet de interactie tussen mens en machine verbeteren.

Polygon – verschillende vormen van geïnformeerd vertrouwen op basis van animaties

In samenwerking met de Japanse animatiestudio Polygon Pictures heeft Mercedes-Benz animaties ontworpen van verschillende scenario’s waarin autonoom rijdende auto’s geïnformeerd vertrouwen kunnen opbouwen met mensen. Het basisidee hierbij: animaties kunnen met weinig lijnen veel emoties uitdrukken. De belangrijkste vraag waar dit project zich mee bezighoudt is dan ook: hoe kunnen deze basisprincipes worden gebruikt voor een intuïtieve communicatie tussen mens en machine?

Antwoorden worden verschaft door onder meer het scenario ‘AICAR’, dat de autonoom rijdende auto weergeeft als een animatie character. Naast een lichtsignalisatie, die bijvoorbeeld informeert over stoppen, wegrijden of afslaan, beschikt de auto over verschillende communicatiefeatures die emoties kunnen uitdrukken.

Bij een tweede scenario staat oogcontact centraal. Uit onderzoek is gebleken dat mensen ook met autonoom rijdende auto’s intuïtief oogcontact zoeken. Om dit gedrag te gebruiken voor een functionerend samenspel tussen mens en machine, heeft Polygon Pictures een gestileerd oogdesign voor autonoom rijdende auto’s ontwikkeld. Dit maakt het mogelijk om de acties van de auto te visualiseren en voor mensen intuïtief begrijpelijk te maken.

Een derde scenario, met de naam ‘AIMY’, benadert het thema op een meer abstracte manier. Hierbij communiceert de auto met zijn omgeving via een doelaanwijzer (targetpointer). Deze doelaanwijzer bestaat uit optische signalen zoals kruizen en lichtbundels, die attenderen op acties als afslaan, accelereren en remmen.

See like a pony’ - het zintuigensysteem van dieren als voorbeeld

Het project ‘SLAP- See like a pony’, dat werd uitgevoerd onder leiding van Sabine Engelhardt van de Future Technologies-divisie van Daimler AG, bestudeert de interactie tussen mens en machine vanuit een heel bijzonder perspectief. Zij onderzoekt hoe pony’s hun omgeving analyseren en gebruikt deze bevindingen om de communicatie tussen mensen en autonoom rijdende auto’s vorm te geven. Deze aanpak werd voor het eerst gehanteerd door Stanford-professor Clifford Nass. Tijdens een van zijn lezingen vergeleek de socioloog autonoom rijdende auto’s met huisdieren: hun gedrag is tot op zekere hoogte voorspelbaar, maar er vinden ook gedragingen plaats die zelfs mensen niet kunnen voorspellen. Daarnaast wordt bij de communicatie tussen mens en dier hoofdzakelijk gebruikgemaakt van lichaamstaal – op een vergelijkbare wijze zoals die zou kunnen plaatsvinden tussen mens en machine. Tegelijkertijd kunnen zowel dieren als machines nooit de menselijke acties 100 procent voorspellen en begrijpen. Met behulp van camera’s stelt ‘SLAP’ de onderzoekers in staat om de wereld te bezien vanuit het perspectief van pony’s en op die manier te leren hoe ze omgaan met mensen. Een bekend voorbeeld: paarden laten zien dat ze opletten aan de hand van de positie van hun oren. Dit maakt de omgang met dieren een stuk eenvoudiger. De opgedane bevindingen kunnen ook worden toegepast in het design en de technologie van autonoom rijdende auto’s, door hun sensorgestuurde oplettendheid zichtbaar – en daardoor begrijpelijk – te maken voor de buitenwereld.

Maya Ganesh – de ethiek van autonoom rijdende auto’s

Onderzoeker en auteur Maya Ganesh houdt zich vanuit meta-perspectief bezig met het thema empathie in relatie tot de mobiliteit van de toekomst. Ze houdt zich bezig met de ethiek van autonoom rijdende auto’s. Tijdens haar presentatie ‘Insight on Ethics; Society & AI’ kijkt ze naar verschillende ethische aspecten in de omgang tussen mens en machine. Zo beantwoordt ze onder meer de vraag of een autonoom rijdende auto echt als ‘autonoom’ kan worden beschouwd, met andere woorden of hij echt kan worden gezien als een ‘wezen’ dat over intelligentie, bewustzijn, zintuiglijke waarneming en een vrije wil beschikt.

Tegelijkertijd stelt ze de vraag waarom mensen aannemen dat alle intelligentie gebaseerd moet zijn op menselijke intelligentie en of het raadzaam is om menselijke standaards toe te passen als het om de wijze gaat waarop machines dingen beoordelen. Op basis van deze zaken pleit ze voor een nieuwe classificatie van de relatie mens-machine – of het nu hybrids, cyborgs of robots zijn – en een herevaluatie van ethische standaards met betrekking tot hun interactie.